ما در گروه توسعه سرمایه‌گذاری پورش علاوه بر فعالیت‌های خرد و کلان در حوزه‌های صادرات و واردات، به جذب و اختصاص سرمایه برای احداث و پیشبرد پروژه‌های تولیدی و صنعتی نیز پرداخته‌ایم. یکی از این پروژه‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری سنگ های ساختمانی و تزئینی است.
خوشبختانه کشور ما از نظر منابع و شرایط طبیعی امکانات خوبی در این زمینه در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. پروژه ما در گروه توسعه سرمایه‌گذاری پورش در بخش سنگ های ساختمانی در صنایع تولید و فرآوری سنگ و معدن امید آباده واقع در استان فارس بوده است.
در ادامه اطلاعاتی درباره انواع سنگ های ساختمانی و کاربردهای آن‌ها می‌خوانید. امیدواریم که اطلاعات اولیه‌ای که برای سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری سنگ های ساختمانی و تزئینی نیاز دارید، با خواندن این مطلب به دست آورید.
سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری سنگ های ساختمانی و تزئینی
سنگ های ساختمانی و تزئینی از نظر سنگ‌‌شناسی به یکی از گروه‌‌های سنگ آذرین، دگرگونی یا رسوبی تعلق دارند. این سنگها شامل انواع مرمر، مرمرمیت، چینی، کنگلومرا، تراورتن، ماسه سنگ، گرانیت، دیوریت، سینیت، گابرو و بعضی سنگهای کم‌اهمیت‌تر هستند.
۱. ویژگی‌‌های فیزیکی سنگ های ساختمانی و تزئینی
سنگ های ساختمانی و تزئینی بر حسب خصوصیات فیزیکی خود شناخته می‌شوند. این خصوصیات عمدتاً عبارت‌اند از:
سختی
دامنه سختی سنگ های ساختمانی و تزئینی بسیار زیاد است. این دامنه از پایین‌ترین درجه سختی یعنی تالک، به بالاترین درجه سختی یعنی سنگ گرانیت می‌رسد که حتی از فولاد نیز سخت‌تر است.
میزان سختی در قیمت تمام‌شده سنگ مؤثر است. عموماً هر چه سنگ سخت‌تر باشد، استخراج، برش و صیقل‌کاری قطعات آن، زمان و هزینه بیشتری لازم دارد.
رنگ
رنگها هر کدام زیبایی و جلو‌ه‌ای خاص به سنگها می‌دهند و مسلماً افراد در انتخاب خود، علاوه بر استحکام، خاصیت و سهولت کاربرد، به ظاهر سنگ نیز توجه می‌کنند.
ساختمان‌ها با رنگ نمای بیرونی، به زیبایی شهر می‌افزایند. در این خصوص معمولاً رنگ‌های روشن بر رنگ‌های تیره و کدر برتری دارند.
ناگفته نماند که رنگ نمای بیرون ساختمان‌ها که متأثر از نوع مصالح به کار گرفته شده (سنگی یا غیرسنگی) است، خود تحت‌تأثیر عوامل جوی قرار دارد. آب باران می‌تواند کانی‌های موجود سنگ نما را از نظر شیمیایی تحت‌تأثیر قرار داده و رنگ آن را تغییر دهد.
میزان تخلخل
تخلخل در اثر نفوذ آب باران به داخل حفره‌‌های سنگ و انجماد آن بیشتر میشود. این حفره‌‌ها غالباً با تأثیر شیمیایی محلول‌های طبیعی روی بعضی از کانی‌های موجود در سنگ به وجود می‌آیند.
در هوای زیر صفر درجه زمستان، آبی که به داخل خلل و فرج سنگ یا بعضاً به پشت سنگ نما نفوذ می‌کند، منجمد شده و ترک‌های عمده‌ای در سنگ ایجاد می‌کند.
این ترک‌ها به مرور زیادتر می‌شوند تا اینکه تمام یا قطعه‌ای از سنگ نما بشکند یا فروافتد.
مقاومت
مقاومت سنگ، تحت‌تأثیر عوامل مختلفی از قبیل هوازدگی، سرما، گرما و آتش‌سوزی، دائم تغییر می‌کند. عوامل مربوط به هوازدگی گاهی شیمیایی هستند.
این عوامل می‌توانند گاز‌هایی نظیر SO2، O2 و CO2 باشند. در شهر‌ها که چنین گاز‌هایی به وفور در هوا وجود دارند، سنگهای نمای ساختمانی بیشتر تحت‌تأثیر آن‌ها مقاومت خود را از دست می‌دهند.
برخی عوامل هوازدگی نظیر انجماد و ذوب آب داخل حفره‌‌های سنگ، خاصیت رنگبری و اثر گرمایی نور خورشید، به صورت فیزیکی سنگ را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
لازم به توضیح است که عوامل هوازدگی شیمیایی و فیزیکی توأم عمل می‌کنند و سبب تغییر رنگ، شکسته شدن و جدا شدن سنگ از بنا می‌شوند.
سنگهای آهکی به ویژه انواع تراورتن‌‌ها، در مناطقی که بارندگی زیاد و گازکربنیک موجود در فضا بیش از اندازه است، برای نمای خارجی ساختمان‌ها چندان مناسب نیستند.
انواع سنگ های ساختمانی و تزئینی قابل برش که برای مصارف گوناگون استفاده می‌شوند:
سنگ روکار بنا‌ها
آهک‌های متراکم، ماسه سنگ، مرمرهای الوان، توف‌های آتشفشانی، گرانیت، سینیت، دیوریت، لابرادوریت، گابرو، بازالت و سایر سنگ‌هایی که با شرایط ساختمانی سازگاری داشته باشند.
سنگ مورد استفاده در دیوار‌ها
آهک، دولومیت، ماسه سنگها، سنگ گچ، توف‌های آتشفشانی.
سنگ نمای داخلی
مرمرهای صیقل‌پذیر، سنگ گچ، توف، برش، کنگلومرا‌های با سیمان کربناتی.
سنگهای مورد استفاده برای مصارف خاص صنعتی:
سنگهای مقاوم در مقابل حرارت
سنگ صابون(تالک، تالک شیست)، توف، آندزیت، بازالت، دیاباز.
سنگهای مقاوم در مقابل اسید‌ها
گرانیت، دیوریت، کوارتزیت، ماسه سنگهای سیلیسی، آندزیت، تراکیت، بازالت، دیاباز، فلسیت.
سنگهای مقاوم در برابر قلیا‌ها
آهک‌های متراکم، دولومیت، منیزیت، ماسه سنگهای آهکی.
سنگهای مورد استفاده برای پله‌‌های خارجی بنا‌ها
مرمر، گرانیت، لابرادوریت.
۲. رده‌بندی علمی انواع سنگهای تزئینی و نما
سنگهای مناسب برای تولید سنگ نما و تزئینی تحت عناوین کلی زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
الف‌ـ سنگهای رسوبی
کنگلومرا‌ها و ماسه سنگها
کنگلومرا‌ها در صورتی که به صورت لایه‌ای ضخیم باشند و به طور کامل نیز سیمانی شده باشند، امکان می‌یابند به عنوان سنگهای ساختمانی و تزئینی بسیار جالب استفاده شوند.
کنگلومرا‌هایی که عناصر آن‌ها قطعات آهکی و زمینه سیمانی آن‌ها نیز آهکی باشد و بین رنگ قطعات و سیمان زمینه تباین مناسبی وجود داشته باشد، ایدئال‌تر خواهند بود.
در صورتی که عناصر اصلی سنگهای مزبور دارای کیفیت و خواص متفاوت باشند، عمل برش با اشکالاتی مواجه خواهد بود. مثلاً اگر برخی عناصر سیلیسی و برخی آهکی یا عناصر سازنده سیلیسی و زمینه سیمان آهکی باشد.
ماسه سنگها نیز در صورتی که ضخیم لایه باشند، عناصر آن‌ها آهکی باشد یا با سیمان آهکی کاملاً به یکدیگر چسبیده باشند، احتمالاً به صورت یک سنگ ساختمانی قابلیت کاربرد دارند.
این چنین سنگ‌هایی به ویژه به صورت مالن به کار می‌آیند.
سنگهای آهکی یا دولومیتی
سنگهای آهکی، عمده سنگهای ساختمانی و تزئینی را تشکیل می‌دهند. خصوصیات بارز آن‌ها به طور خلاصه سختی مناسب، قابلیت ساب و برش بالا، تنوع رنگ، مقاومت خوب و قابلیت استخراج آسان است.
تراورتن(Travertine)
تراورتن‌‌ها محصول چشمه‌‌های آهک‌ساز قدیمی هستند. از بین آن‌ها، تراورتن‌‌های سفید که رگه‌‌های رنگی و خلل و فرج یکنواخت داشته باشند، مرغوب‌ترند.
تراورتن‌‌های کرم که رنگ آن‌ها ناشی از وجود رنگینه‌‌های (Pigments)پراکنده اکسید آهن در متن سنگ است، مرغوبیت کمتری دارند.
تراورتن‌‌های رنگی که رنگینه‌‌های اکسید آهن به رنگ‌های قرمز، گردویی، لیمویی و نقش‌هایی ناشی از اختلاف میزان آلودگی اکسیدآهن در لایههای مختلف دارند، بسیار زیبا و جذاب‌اند.
به طور کلی، تراورتن‌‌های رنگی در شرایط فعلی در بازار‌های جهانی قیمت و بازار مناسبی دارند.
تراورتن به دلیل داشتن مقاومت قابل قبول، برش‌پذیری و صیقل‌پذیری، شرایط خوب استخراج، زیبایی ظاهر، وجود تخلخل برای چسبیدن کامل به ملات و خصوصاً قیمت مناسب نسبت به سایر سنگها، از جمله پرمصرف‌ترین سنگهای ساختمانی به شمار می‌رود.
مرمر(Marble)
مرمر‌ها نیز نظیر تراورتن در نتیجه عملکرد چشمه‌‌های آبگرم آهک‌ساز، به وجود می‌آیند. معمولاً مرمر به صورت لایه‌‌هایی در میان لایههای تراورتن دیده میشود.
در فرایند عملکرد چشمه‌‌های آبگرم، اگر افت دمای آب کند باشد، آراگونیت و اگر افت دما به تندی صورت گیرد، تراورتن تشکیل میشود.
در ایران به سنگی که از آراگونیت حاصل میشود، مرمر می‌گویند. نام تجاری انواع رنگی آن انیکس است.
مرمر حاوی رنگ‌های سبز، لیمویی، زرد و… است که پس از سایش به صورت یک سنگ تزئینی لوکس جلوه می‌کند.
زمینه‌های مصرفی عمده مرمر عبارت‌اند از پوشش دیوار سرویس‌های لوکس، دکوراسیون داخلی ساختمان، مجسمه‌سازی و میز‌های سنگی.
در ایران معادن اسفند و تلنگویه سیرجان، ده رستم کرمان، آب باریک، ،زرشهر، عباس‌آباد جلفا و چند معدن دیگر از جمله معادن بالقوه این سنگ در کشور هستند.
در حال حاضر دورک یا بورق و سفیدکوه استان یزد و معدن موته، به صورت فعال بهره‌برداری می‌شوند.
ب- سنگهای آذرین
گرانیت(Granit)
گرانیت‌‌ها از جمله سنگهای آذرین هستند که در دهه‌‌های اخیردر بازار‌های جهانی به عنوان سنگ تزئینی لوکس و گران‌قیمت مطرح شده‌اند.
این نوع سنگها از نظر سختی زیاد، شفافیت و زیبایی خیره‌کننده حائز اهمیت‌اند. گرانیت‌‌هایی که فاقد آثار آلتراسیون و تحت‌تأثیر پدیده‌‌های تکتونیکی و به ویژه میکروتکتونیک قرار نگرفته‌اند و به لحاظ رنگ جذابیت لازم دارند، به عنوان سنگهای تزئینی و نما مطرح هستند.
لازم به توضیح است که برش و سایش گرانیت‌‌ها، در مقایسه با سنگهای آهکی بسیار مشکل‌تر و هزینه‌برترند. به طوری که فقط دیسک‌ها و سنگ‌ساب‌های ویژه قادر به برش و سایش آن‌ها هستند.
گرانیتهای روشن، قرمز و صورتی، به دلیل رنگشان بسیار باارزش هستند. گرانیتهای قرمز ناحیه خوی در آذربایجان غربی، نمونه بارز این نوع از گرانیت‌‌ها هستند.
گرانیتهای خاکستری رنگ، بر حسب درجه تیرگی و روشنی و اندازه دانه یا همان کانی‌ها، دارای مرغوبیت متغیری هستند.
گرانیتهای شیرکوه در یزد و الوند در همدان دارای طیف گسترده‌ای از انواع گرانیت‌‌ها، با رنگها و بافت‌های مختلف هستند.
–ریولیت‌‌ها
در صورتی که ریولیت‌‌ها دارای درصد کوارتز نسبتاً کمتری باشند و فلدسپات‌های پتاسیک صورتی رنگ در آن‌ها دیده شود، مطلوب‌ترند و ظاهر صورتی زیبایی خواهند داشت. به طور کلی ریولیت‌‌های غیرآلتره کمتر یافت می‌شوند.
ـ سنگهای آذرین خاص
سنگهای ساختمانی و تزئینی از نوع آذرین خاص می‌توانند سینیت‌‌ها، دیوریت‌‌ها، گابرو‌ها و سنگهای خروجی هم‌ارز آن‌ها یعنی تراکیت‌‌ها، آندزیت‌‌ها، بازالت‌‌ها و سنگهای دیگری نظیر نفلین سینیت‌‌ها، پریدوتیت‌‌ها، پیروکسنیت‌‌ها، آمفیبولیت‌‌ها و سایر سنگهای آذرین از این دست باشند.
این نوع سنگها در صورتی که کاملاً تازه بوده و دگرسان نشده باشند و ضمناً در مقطع صیقلی، رنگ‌های زیبایی نمایان سازند، می‌توانند به عنوان سنگهای تزئینی خاص مطرح باشند.
ج ـ سنگهای دگرگونی
مرمریت‌‌ها و گنیس‌‌ها، دو نوع از سنگهای دگرگونی هستند که استعمال آن‌ها به عنوان سنگهای ساختمانی و تزئینی، مناسب است.
مرمریت‌‌ها(Marmarite)
مرمریت‌‌ها به صورت سنگهای متامورف سفید، خاکستری و رنگی، با تبلور دوباره، درخشندگی و شفافیت خاصی دارند.
این نوع سنگها که از متامورفیسم سنگهای آهکی اولیه حاصل شده‌اند، بر حسب درجه متامورفیسم و رشد کریستال‌ها، ممکن است سنگهای تزئینی مختلفی را با نام‌ها و بافت‌های متفاوت ریز و درشت تشکیل دهند.
مرمریت درشت بلور، سفید یا خاکستری روشن تا کرم را اصطلاحاً «سنگ چینی» می‌نامند. معادن چینی تنگ حنا (نیریز-استان فارس)، نجف‌آباد، کریستال و چینی الیگودرز و لای بید و گدار سرخ ناحیه موته، از معادن معروف سنگهای چینی ایران هستند.
معدن ده بالای یزد از معادن معروف مرمریت ریز بلور ایران است. درجه کریستالیزاسیون، سفیدی و یکنواختی رنگ از عوامل مرغوبیت این سنگ به شمار می‌روند.
گنیس‌‌ها
گنیس‌‌ها نظیر گرانیت‌‌ها، در صورتی که دارای رنگ‌های ایدئال و عناصر درشت و فاقد آثار التراسیون باشند، به دلیل بافت چشمی زیبایی که در مقاطع صیقلی بعضی از آن‌ها دیده میشود، سنگهای تزئینی استثنایی هستند.
از بین سنگهای موجود، بیشتر از سنگ معدن به عنوان پوشش و نمای داخلی و کف بعضی ساختمان‌ها به ویژه مساجد و اماکن متبرکه استفاده می‌شد.
اما در سال‌های بعد به تدریج علاوه بر سنگ مرمر، استفاده از تراورتن و مرمریت و بالاخره سنگهای آذرین مانند گرانیت و سینیت در نمای خارجی ساختمان‌ها رایج شده است.
کاربرد سنگ در نمای داخلی و خارجی ساختمان‌ها، گذشته از زیبایی ظاهری، سبب افزایش استحکام و دوام ساختمان‌ها، افزوده شدن عمر ساختمان‌ها و کمک به بهداشت محیط زیست ساکنان ساختمان میشود.
امیدواریم این نوشته برای سرمایه‌گذاری شما در صنایع فرآوری سنگهای ساختمانی راهگشا باشد و پیش‌زمینه‌ای برای کار در این صنعت پدید آورد.س
